orationem habere (dicere)/la

1) способность (дар) речи

2) речь, язык (o. Latīna AG)

3) (тж. o. soluta Vr) прозаическая речь, проза (et in poēmătis, et in oratione C; seu oratione, seu versibus Ap)

4) материал речи, тема, предмет (o. deest C)

5) высказывание, выражение, утверждение, слова

6) доклад, обращение, выступление, речь

7) красноречие, дар слова ( satis in eo est orationis C)

8) императорский указ, рескрипт T, Su

9) молитва Eccl

1. cum (altl. quom), Coni. (ein alter Acc. gen. neutr. von qui), I) zu Angabe der Zeit, A) im allg.: 1) wenn, als, is qui non defendit iniuriam, cum potest, iniuste facit, Cic.: bes. mit vorausgehendem tum, tunc, nunc, iam, od. einem die Zeit bestimmenden Substant., wie tempus, annus, mensis u.a., fructus ingenii tum maxime capitur, cum in proximum quemque confertur, Cic.: cum primum, sobald als, Cic. – m. Praes. hist. od. aorist. Perf. od. Imperf., auch mit Infin. hist., wenn in der lebhaften Darstellung das Verhältnis der Sätze umgekehrt wird, dies haud multi intercesserant, cum legati venerunt, Liv.: dies nondum decem intercesserant, cum ille necatur, Cic.: caedebatur, cum nullus gemitus audiebatur, Liv.: iam dies consumptus erat, cum tamen barbari nihil remittere atque acrius instare, Sall.: häufig mit repente, subito, interim, interea u.a. verb., cum repente iubetur dicere, Cic. – 2) so oft als, so oft etwa, wenn etwa, cum ad aliquod oppidum venerat, in cubiculum deferebatur, Cic. – mit Coniunctiv, veniebat in theatrum, cum ibi concilium populi haberetur, Nep. – 3) seit, multi anni sunt, cum Fabius in aere meo est, Cic.

B) insbes., mit dem Nbbegr. 1) einer relativen Bestimmung, bes. nach Substst. wie tempus, dies u.a., als, wo, fuit quoddam tempus, cum homines vagabantur, Cic.: fuit, cum hoc dici poterat, Liv. – m.

————

Coniunctiv, wenn der Zeitbegriff nach seiner Beschaffenheit näher erklärt werden soll, fuit tempus, cum rura colerent homines, Varro: fuit, cum arbitrarer, Cic.: saepe audivi, cum diceret, Cic. – 2) eines kausalen Zusammenhangs, wenn, cum imperium abrogabat, poterat videri facere id iniuste, Cic.: tibi maximas gratias ago, cum tantum litterae meae potuerunt, Cic. – 3) eines hypothetischen Zusammenhangs, wenn, nulla est haec amicitia, cum alter verum audire non vult, alter ad mentiendum paratus est, Cic.: in hominem dicendum est, cum oratio argumentationem non habet, Cic.: praeclare facis, cum puerum diligis, Cic.: dah. auch in konzessivem Zusammenhange, wenn, wenn auch, pauci potentes cum tabulas... emunt, tamen divitias vincere nequeunt, Sall. – Bes. in der Verbindung cum... tum, die zwei Sätze aneinander reiht. Steht in beiden Sätzen nur ein Verbum, so ist der Indicat. regelmäßig; hat jeder einzelne aber sein eigenes Verbum, so findet sich in dem mit cum eingeleiteten gewöhnlich der Coniunctiv. Im ersten Falle übersetzen wir cum... tum durch sowohl... als auch, nicht nur... sondern auch, im zweiten Falle durch wenn auch... so doch, sowohl... als auch ganz besonders, te cum semper valere cupio, tum certe, dum hic sumus, Cic.: cum plurimas commoditates amicitia contineat, tum illa praestat omnibus, Cic.: das zweite Glied auch noch durch etiam,

————

vero, maxime, praecipue, imprimis u.a. verstärkt, Cic.: auch können sowohl die mit cum gebildeten Sätze (Cic. ep. 6, 4, 1) als auch die mit tum gebildeten (Cic. ep. 9, 13, 2) gehäuft werden; bisweilen wird das zweite Glied auch durch simul angereiht, Liv. 3, 50, 10. – dah. steht cum maxime ellipt., gerade, besonders, vorzüglich, auch noch, cum maxime volo, Ter.: nunc cum maxime, Cic.: hanc amabat, ut cum maxime, Ter.: paret cum maxime mortuo, er gehorcht ihm auch noch, wenn er tot ist, Cic.: quae fiunt cum maxime, was häufig noch geschieht, Cic.

II) zur Angabe der Ursache, mit Coniunctiv, A) im allg., da, cum valetudo et vita sine amicis insidiarum et metus plena sit, ratio ipsa monet amicitias comparare, Cic.: cum in communibus suggestis consistere non auderet, contionari ex turri alta solebat, Cic.: cum interemisset Clitum, vix a se manus continuit, Cic.: dah. quippe cum, utpote cum, zum Ausdruck einer subjektiven Ansicht des Redenden, Cic.

B) insbes., mit dem Nbbgr. 1) des zeitlichen Zusammenhangs, bes. in der Erzählung, wo im Nebensatz das Imperf. od. Plusquamperf. steht, als, da, Zenonem, cum Athenis essem, audiebam frequenter, Cic.: Antigonus cum pugnaret, occisus est, Nep.: Epaminondas cum vicisset Lacedaemonios, quaesivit, Cic. – 2) eines konzessiven Zusammenhangs, da doch, obgleich, Druentiae flumen, cum aquae vim

————

vehat ingentem, non tamen navium patiens est, Liv.: cum rho dicere nequiret, exercitatione fecisse, ut etc., Cic.: Socratis ingenium immortalitati Plato scriptis suis tradidit, cum ipse litteram Socrates nullam reliquisset, Cic. – ⇒ Im Plaut. schreibt man quom, in allen übrigen Schriftstellern cum, bisweilen quum; vgl. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 183.

————————

2. cum, Praep. m. Abl. (auf Inschrn. auch cun u. con u. quom, in Hdschrn. auch quom geschr.) = ξύν od. σύν, mit, samt, nebst, nicht ohne (Ggstz. sine), zuw. verb. unā cum, simul cum (s. unā u. simul), zusammen mit, zugleich mit, I) im Raume: a) zur Ang. des Zusammenseins, der Gesellschaft, der Begleitung, semper ille antea cum uxore, tum sine ea, Cic. Mil. 55. – u. so esse, vivere, agitare, habitare, cenare, dormire cum alqo, w. s.: ire, abire, redire cum alqo, w. s.: mittere, dimittere, praemittere cum alqo, w. s.: alqm secum habere, secum ducere und ähnliche Verba, wo das Nähere zu finden sein wird. – m. Lebl., cum omnibus suis carris sequi, Caes.: cum impedimentis venire, Caes.: alqm cum litteris dimittere, Sall.: in tabernaculo sellam auream cum sceptro ac diademate iussit poni, Nep.: semper aliquid secum afferunt tuae litterae, Cic.: quidquid vides currit cum tempore, Sen. – u. im Unwillen (s. Fabri Sall. orat. Licin. § 18. p. 436), abi hinc cum donis tuis tam lepidis, Ter.: abi hinc cum tribunatibus et rogationibus tuis, Liv.: abi hinc cum immaturo amore ad sponsum, Liv. – ⇒ Auch in Verbindungen wie Liber pater et cum Castore Pollux, Hor., oder negaretis hoc mihi cum dis, Liv., od. dux cum principibus capiuntur, Liv., od. Demosthenes cum ceteris erant expulsi, Nep. ist der Begriff der Begleitung festzuhalten.

————

So nun bes.: α) bei Ang. der Begleitung eines Befehlshabers od. Untergebenen, eines Wächters od. Schützers, mit = in Begleitung, im Geleite von usw., eā (auf diesem Wege) cum Magone equites Hispanorum praemissos, Liv.: duumviros navales cum classe Pisas ire, Liv.: rex Hellespontum cum exercitu transiit, Liv.: consul iam cum legionibus mare traiecit, Liv.: reliquos cum custodibus in aedem Concordiae venire iubet, mit (unter) Bedeckung, Sall.: in hanc opimam mercedem, agite, cum dis bene iuvantibus arma capite, im Geleite der h. G., Liv.: so auch cum dis volentibus, Cato. – β) bei Ang. des gemeinschaftl. Besitzes mit jmd., unum imperium unumque magistratum habere cum ipsis, Liv.: alia omnia sibi cum collega (esse) ratus, alle anderen Obliegenheiten habe er mit dem K. gemeinschaftlich, Liv. – γ) bei Ang. des gemeinschaftlichen Wirkens mit jmd., mit = in Gemeinschaft mit, in Verbindung mit, im Verein mit, unter Mitwirkung von, verbunden mit, praedas bellicas imperatores cum paucis diripiebant, Sall.: Varro cum iis quas habebat legionibus ulteriorem Hispaniam tueatur, Caes.: in postremo C. Marius cum equitibus curabat, Sall.: Bocchus cum peditibus invadunt, Sall.: bellum gerere cum Aegyptiis ad versus regem, Nep.: cum alqo contra alqm arma ferre, Nep. – ebenso facere, stare cum alqo, w. s. – δ) bei Ang. des Verkehrs, mit = im Verkehre, im Umgange

————

mit, in Verbindung mit, cum alqo se delectare od. se oblectare, Cic.: is quicum (= quocum) familiaritas fuerat, societas erat, Cic. (so auch pax, foedus cum alqo, s. pax, foedus): nihil cum potentiore iuris humani relinquitur inopi, Liv.: cum patrono Epicureo mihi omnia sunt, Cic.: mihi ante aedilitatem nihil erat cum Cornificio, Cic.: u. (mit Lebl.) quid mihi, inquit, cum ista summa sanctimonia ac diligentia? Cic. – orationem habere cum multitudine, Cic.: agere cum alqo, w. s.: reputare cum animo, secum und dgl., w. s. – und v. feindl. Verkehre, mit, pugnare, dimicare, certare, confligere, contendere cum alqo, w. s.: queri cum alqo, querelae cum alqo, w. s. – ε) bei Ang. der Vereinigung, Verknüpfung, der Übereinstimmung, sowie der Trennung, Abweichung u. dgl., zB. iungere, coniungere, conectere cum alqo u. dgl., w. s. – sentire, consentire, congruere cum alqo u. dgl., w. s. – distractum esse, dissidere, discrepare, dissentire, differre cum alqo u. dgl., w. s.

b) zur Ang. des Versehenseins mit etw., mit, in = versehen, bekleidet, ausgerüstet, ausgestattet, bewaffnet, begabt, behaftet mit usw., α) v. leb. Wesen: cursitare cum Sicyoniis (in siz. Schuhen), Cornif. rhet.: cum pallio purpureo versabatur in conviviis, Cic.: cum tunica pulla sedere solebat et pallio, Cic.: cives Romanos cum mitella saepe vidimus, Cic.: cum purpurea veste processit, Cic.: cum ramis oleae in-

————

gressi curiam, Liv.: quaestores cum fascibus mihi praesto fuerunt, Cic.: illum dicis cum armis aureis, mit der g. Rüstung (= der die g. Rüstung trägt, anhat), Plaut.: alqm pingere cum clipeo, Plin.: esse cum libro (ein Buch in der Hand haben), Cic.: esse cum catenis, K. tragen, Plaut.: esse cum telo, eine Waffe bei sich führen (was in Rom verboten war), Cic.: domi Caesaris deprehensum esse cum sica, Cic.: cum gladio cruento comprehensum esse in illo ipso loco, Cic.: in alqm cum ferro invadere, Cic.: cum telis impetum facere in alqm, Cic.: collocari cum gladiis, Cic. – porcus cum capite humano natus, Liv.: agnus biceps cum quinque pedibus natus, Liv.: Auximi nata puella cum dentibus, Liv. – iste adulescens cum hac dis irata fronte, Cic.: cum febri domum redire, Cic.: cum gravi vulnere ferri ex proelio, referri in castra, Liv. – legatos cum auctoritate (Vollmacht) mittere, Cic.: esse cum imperio, unumschränkte Gewalt-, den Oberbefehl haben (dagegen esse in imperio = ein höheres Staatsamt bekleiden), Cic.: ebenso nemine cum imperio aut magistratu tendente quoquam quin deverteret Rhodum, Suet: alqm cum imperio habere apud exercitum, Nep.: privatus sit an cum potestate, Cic. (vgl. Korte Cic. ep. 1, 1, 7. Zumpt Cic. Verr. 3, 74. p. 890). – erat T. Iuventius non indoctus et magna cum iuris civilis intellegentia, Cic.: abire cum gloria poterant, si etc., Curt. – β) v. Lebl.: salinum cum sale,

————

Plaut.: olla cum aqua, Cato: fisci complures cum pecunia Siciliensi, Cic.: scrinium cum litteris, Sall.: duo pocula non magna, verum tamen cum emblemate, Cic.: currus cum falcibus et elephanti cum turribus, Gell. – bei Ang. des Ertrags, ager efficit cum octavo, cum decimo, bringt das achte, zehnte Korn, achtfältig, zehnfältig, Cic.: ut ex eodem semine aliubi cum decimo redeat, aliubi cum quinto decimo, Varro: cum centesima fruge agris fenus reddente terrā, Plin. – v. Zuständen, gloria est frequens de aliquo fama cum laude, Cic.: ut viginti annorum militiam cum illa virtute, cum illa fortuna taceam, Liv.

c) bei Ang. des Mittels u. Werkzeugs, mit, zB. ista cum lingua culos lingere, Catull.: extemplo silentio facto cum voce maxima conclamat, Claud. Quadrig. fr.: caede caudam cum tabula aliqua non ponderosa, Veget. mul. – u. so der gramm. t.t., scribi cum littera quadam, zB. terra in augurum libris scripta cum R uno, Varro LL. 5, 21.

II) in der Zeit, a) übh. bei Ang. des Gleichzeitigen, mit, bei, gleichzeitig mit, unmittelbar nach (zuw. auch verb. pariter cum, simul cum; s. die Auslgg. zu Ter. adelph. 5, 3, 55. Korte Sall. Iug. 68, 2 u. Lucan. 5, 678), abs te abii hinc hodie cum diluculo, Plaut.: cum prima luce Pomponii domum venire, Cic.: cum primo mane Leptim vehi, Auct. b. Afr.: so cum primo lumine solis, Verg.: u. bei den Dichtern oft cum side-

————

re, Catull., cum luce, Ov., cum sole, Verg. – pariter cum ortu solis castra metari, Sall.: pariter cum occasu solis expeditos educere, Sall.: simul cum sole expergisci, Cic.: simul cum occasu solis egredi, Sall. – exiit cum nuntio Crassus, Caes.: cum his nuntius Romam ad consulendum redit, Liv.: simul cum domo designavit templo Iovis fines, Liv. – Ggstz., ut quaeratur, quid ante rem, quid cum re, quid post rem evenerit, Cic. top. 51.

b) bei Ang. gleichzeitiger Nebenumstände (sowohl äußerer Umstände als Gemütszustände), mit, unter, nicht ohne (Ggstz. sine, s. Suet. Cal. 16, 3 legata ex testamento Iuliae Augustae cum fide ac sine calumnia repraesentata persolvit), alqm cum cruciatu necare, Caes.: risus omnium cum hilaritate coortus est, Nep.: cum clamore in forum curritur, Liv.: cum silentio (in der Stille, lautlos, geräuschlos) audiri, ad alqm convenire, Liv. – obsides summa cum contumelia extorquere, Caes.: magno cum periculo suo (für sie) in eam turbam incĭderunt, Liv.: summa cum celeritate ad exercitum redire, Hirt. b. G.: multis cum lacrimis obsecrare, Caes.: alqd magno cum gemitu civitatis auferre, Cic.: cum gratulatione et ingenti favore populi domum reduci, Liv.: semper magno cum metu incipio dicere, Cic. – so oft in den Verbindungen cum (magna) cura, cum (bona) gratia, cum (bona) pace, cum (bona) venia, s. cura, gratia, pax, venia. – zuw.

————

auch bei Ang. von unmittelbar aus einer Handlung hervorgehenden Wirkungen u. Folgen, zu, zur, zum, quo die ad Alliam cum exitio urbis foede pugnatum, Liv.: illo itinere venit Lampsacum cum magna calamitate et prope pernicie civitatis, Cic.: magno cum periculo provinciae futurum, ut etc., Caes.: magna cum offensione civium suorum redire, Nep.: maxima cum offensione patrum abire consulatu, Liv.: summa cum offensione Pompeii domi remanere, Cic. – endlich auch bei Ang. eines gleichzeitig als Bedingung od. Beschränkung eintretenden Nebenumstandes, nur mit, doch nur mit (s. Fabri Sall. Iug. 86, 3), zB. liberalitas si cum mercede (benigna est), conducta est, Cic.: quibus videmus optabiles mortes fuisse cum gloria, Cic.: omnia cum pretio honesta videntur, wenn es nur Geld einträgt, Sall. – so bes. cum eo, quod od. ut od. ne, unter der Bedingung (Beschränkung), daß od. daß nicht usw., dergestalt-, doch so-, außerdem daß od. daß nicht usw. (griech. επὶ τούτῳ, εφ ᾽ᾧτε u. bl. εφ᾽ ᾧτε m. folg. Infin.), sit sane, quoniam ita tu vis, sed tamen cum eo, credo, quod sine peccato meo fiat, Cic.: Antium nova colonia missa cum eo, ut Antiatibus permitteretur, Liv.: obsequar voluntati tuae cum eo, ne dubites id opus geometrarum magis esse quam rusticorum, Col.: cum eo tamen, ne quis, qui valere et sanescere volet, hoc cotidianum habeat, Cels.; vgl. Brolén de eloc. Cels. p.

————

44. – u. cum eo, quod = außerdem daß, hoc cum eo quod candidos facit dentes, tum etiam confirmat, Scrib. 60: u. cum eo, ut = mit dem Umstande, daß usw., so daß zugleich, Liv. 8, 14, 2; 30, 10, 21; 36, 35, 3. – ⇒ cum wird dem Abl. der Personalpron. immer (s. Cic. or. 154), dem Abl. des Relativpron. häufig angehängt, also mecum, tecum, secum, nobiscum, vobiscum, quocum (quîcum), quācum, quocum, quibuscum; nicht selten aber auch (bei Livius, Vellejus u. Curtius immer) cum quo, cum qua, cum quibus. Vgl. Greef im Philol. 32, 711 ff. – Spätlat. mit Acc., cum uxorem suam, Rossi inscr. Chr. 144.

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).

In gen., of different objects.

To bring into union, gather, collect, put together.

Of things in gen.:

aridum lignum,

Hor. C. 3, 17, 14:

composita fronde,

Prop. 1, 20, 22:

uvas in tecto in cratibus,

Cato, R. R. 112, 2:

in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,

Cic. Deiot. 6, 17:

(amomum) manipulatim leniter componitur,

Plin. 12, 13, 28, § 48:

amphoras in culleum,

Cato, R. R. 113, 2:

ligna in caminum,

id. ib. 37, 5.—

To bring into contact, fit together, join:

quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?

Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:

tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,

id. ib. p. 260, 30:

conponens manibusque manus atque ori bus ora,

Verg. A. 8, 486:

Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,

Prop. 2, 2, 12; cf.

caput,

Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:

ossa,

Cels. 8, 10, 2:

jugulum,

id. 8, 8, 8 et saep.—

Esp., to pack up for a journey, etc.:

omnia composta sunt quae donavi,

Plaut. Mil. 4, 7, 21:

i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,

Ter. Hec. 4, 3, 5:

dum tota domus raeda componitur una,

Juv. 3, 10.—

Of persons:

is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,

Verg. A. 8, 322:

et tabula una duos poterit componere amantes,

Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—

To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:

Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,

Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:

staturam habere Threcis cum Threce conpositi,

Sen. Q. N. 4, praef. 8;

and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,

Quint. 2, 17, 34:

cuive virum mallem memet componere,

Sil. 10, 70:

componimur Vecordi Decio,

id. 11, 212:

hunc fatis,

id. 1, 39:

cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,

Luc. 3, 196;

and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,

Hor. S. 1, 1, 103:

ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,

Sen. Prov. 1, 2, 9:

non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,

Quint. 2, 17, 33;

and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,

confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—

To oppose by way of comparison, to compare, contrast.

With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):

nec divis homines componier aequom'st,

Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):

si parva licet conponere magnis,

Verg. G. 4, 176:

parvis conponere magna solebam,

id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:

audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?

id. ib. 15, 530:

divinis humana,

Aus. Ecl. 1, 10.—

With acc. and cum:

ubi Metelli dicta cum factis conposuit,

Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.

In partic.

Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.

To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.

With ex:

exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,

Sall. J. 18, 3:

genus humanum ex corpore et anima conpositum,

id. ib. 2, 1:

liber ex alienis orationibus compositus,

Cic. Div. in Caecil. 14, 47:

antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,

Quint. 1, 10, 6:

ex quo (umore) componi debet (medicamentum),

Cels. 6, 7, 1 fin. —

With abl.:

mensam gramine,

Sil. 15, 51.—

With acc. alone:

medicamentum,

Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—

Esp., of buildings, etc., to construct, build:

qui cuncta conposuit,

i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:

urbem,

Verg. A. 3, 387:

illa (templa) deis,

Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:

aggere conposito tumuli,

Verg. A. 7, 6:

deletas Thebas,

Prop. 2, 6, 5.—

Of words, to compound:

vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),

Quint. 1, 5, 3.—

Of writings, speeches, etc.

To compose, write, construct (very freq.):

leges,

Lucr. 4, 966:

compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,

Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:

quartum librum,

id. de Or. 2, 55, 224:

libros,

id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:

libellos,

Quint. 12, 8, 5:

actiones,

Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:

argumentum,

Cic. Att. 15, 4, 3:

edictum eis verbis,

id. Verr. 2, 1, 45, § 116:

edictum eorum arbitratu,

id. ib. 2, 1, 46, §

119: artes,

books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:

artificium,

id. de Or. 2, 19, 83:

commentarium consulatus mei,

id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:

quarum (litterarum) exemplum,

Cic. Agr. 2, 20, 53:

quandam disciplinae formulam,

id. Ac. 1, 4, 17:

stipulationum et judiciorum formulas,

id. Leg. 1, 4, 14:

interdictum,

id. Caecin. 21, 59:

poema,

id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:

senatus consultum,

Cic. Fam. 10, 22, 2:

testimonium,

id. Att. 15, 15, 1:

verba ad religionem deorum immortalium,

id. Dom. 47, 124:

de judicialibus causis aliqua,

Quint. 3, 6, 104:

aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,

Tac. A. 16, 14:

Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,

Cic. Mur. 12, 26:

carmina,

Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:

epistulas,

id. ib. 2, 70:

litteras nomine Marcelli,

Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:

orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,

Liv. 1, 35, 2:

blanditias tremula voce,

Tib. 1, 2, 91:

meditata manu verba trementi,

Ov. M. 9, 521:

versus,

Hor. S. 1, 4, 8:

mollem versum,

Prop. 1, 7, 19:

cantus,

Tib. 1, 2, 53:

in morem annalium,

Tac. Or. 22:

orationes adversus aliquem,

id. ib. 37:

litteras ad aliquem,

id. A. 15, 8; 14, 22:

probra in Gaium,

id. ib. 6, 9;

14, 50: multa et atrocia in Macronem,

id. ib. 6, 44 (38) et saep.—

Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:

tuas laudes,

Tib. 4, 1, 35:

res gestas,

Hor. Ep. 2, 1, 251:

tempora Iliaca,

Vell. 1, 3, 2:

bellum Troicum,

id. 1, 5, 3:

Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,

Tac. Or. 14:

veteres populi Romani res,

id. A. 4, 32:

Neronis res,

id. ib. 1, 1; 11, 11.—

From the notion of closing.

To put away, put aside, put in place:

armamentis conplicandis, conponendis studuimus,

i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:

(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,

Liv. 26, 39, 8:

vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,

id. 36, 44, 2:

arma,

Hor. C. 4, 14, 52:

tristes istos conpone libellos,

put aside, Prop. 1, 9, 13.—

To store up, put away, collect:

nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,

Verg. A. 8, 317:

ego conposito securus acervo Despiciam dites,

Tib. 1, 1, 77;

so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,

Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:

pernas,

Cato, R. R. 162, 12:

tergora (suis),

Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:

caepam in fidelia,

id. 12, 10, 2:

herbas,

id. 12, 13, 2:

poma,

id. 12, 47, 5:

olivas,

Pall. Nov. 22, 5:

herbam olla nova,

Scrib. Comp. 60:

faenum,

Dig. 19, 2, 11, § 4:

fructus in urceis, capsellis,

ib. 33, 7, 12, §1.—

Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:

tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,

Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):

cinerem,

Ov. F. 3, 547:

cinerem ossaque,

Val. Fl. 7, 203:

sic ego conponi versus in ossa velim,

Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:

quem... prope cognatos conpositum cineres,

Cat. 68, 98:

omnes composui (meos),

Hor. S. 1, 9, 28:

compositi busta avi,

Ov. F. 5, 426:

Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,

Tac. H. 1, 47:

componi tumulo eodem,

Ov. M. 4, 157:

toro Mortua componar,

id. ib. 9, 504:

alto Conpositus lecto,

Pers. 3, 104:

aliquem terra,

Sil. 9, 95.—

To lay at rest, compose, quiet.

Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:

cum mare compositum est,

Ov. A. A. 3, 259:

aquas,

id. H. 13, 136:

fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,

Luc. 5, 702.—

Of persons:

nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,

Quint. 11, 2, 5:

ubi jam thalamis se conposuere,

Verg. G. 4, 189:

defessa membra,

id. ib. 4, 438:

si bene conpositus somno vinoque jacebit,

Ov. Am. 1, 4, 53.—

To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.

With personal object:

aversos amicos,

Hor. S. 1, 5, 29:

ceteros clementia,

Tac. A. 12, 55:

comitia praetorum,

id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:

juvenes concitatos,

Quint. 1, 10, 32; cf.:

barbarum animos,

Tac. A. 14, 39:

gentem,

Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:

prima (pars philosophiae) conponit animum,

Sen. Ep. 89, 9:

argumentum conpositae mentis,

id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:

mentem somno,

id. 3, 162:

religio saevas componit mentis,

id. 13, 317.—

Of places, countries, etc.:

C. Caesar componendae Armeniae deligitur,

Tac. A. 2, 4:

Campaniam,

id. H. 4, 3:

Daciam,

id. ib. 3, 53.—

With abstr. or indef. objects:

si possum hoc inter vos conponere,

Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:

vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?

Ter. Phorm. 4, 3, 17:

gaudens conponi foedere bellum,

Verg. A. 12, 109; so,

bellum,

Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:

bella,

Tac. A. 3, 56:

cum vellet pro communi amico controversias regum componere,

Caes. B. C. 3, 109:

uti per colloquia omnes controversiae componantur,

id. ib. 1, 9 fin.:

curas,

Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:

lites,

Verg. E. 3, 108:

seditionem civilem,

Suet. Caes. 4:

statum Orientis,

id. Calig. 1:

Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,

Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:

legatorum res et bello turbatas,

id. 45, 16, 2:

res Germanicas,

Suet. Vit. 9:

discordias,

Tac. H. 4, 50:

compositis praesentibus,

id. A. 1, 45:

odia et certamina,

id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:

pacem componi volo Meo patri cum matre,

Plaut. Merc. 5, 2, 113:

si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,

Liv. 30, 40, 13:

at me conposita pace fefellit Amor,

Prop. 2, 2, 2:

pax circa Brundusium composita,

Vell. 2, 75, 3:

pacem cum Pyrrho,

Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—

Absol.:

coheredes mei conponere et transigere cupiebant,

Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:

posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,

Cic. Rosc. Am. 47, 136:

Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,

Caes. B. C. 3, 16.—

Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.

In gen., to arrange, adjust, order, set in order:

aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,

Verg. A. 1, 697:

ad ictum militaris gladii conposita cervice,

Sen. Cons. Marc. 26, 2:

diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,

id. Q. N. 6, 30, 4:

si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,

Cic. Div. 2, 47, 98:

tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,

id. Att. 4, 9, 1.—

Esp., milit. t. t.:

se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),

Liv. 44, 38, 11:

conpositi numero in turmas,

Verg. A. 11, 599:

cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,

Tac. H. 4, 35:

agmen,

id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:

ordines,

id. H. 4, 33:

vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. ib. 3, 35:

pugnae exercitum,

id. A. 13, 40:

auxilia in numerum legionis,

id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:

equitem per turmas,

id. ib. 15, 29:

insidias in montibus,

Just. 1, 3, 11.—

Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:

ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,

id. Brut. 17, 68.—

With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:

suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?

Plaut. Most. 1, 3, 97:

composito et delibuto capillo,

Cic. Rosc. Am. 46, 135:

comas,

Ov. R. Am. 679:

crines,

Verg. G. 4, 417:

ne turbarentur comae, quas componi, etc.,

Quint. 11, 3, 148:

togam,

to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:

nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,

Ov. M. 4, 318:

pulvinum facili manu,

id. A. A. 1, 160; cf.

torum,

id. F. 3, 484:

jam libet componere voltus,

id. M. 13, 767:

vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,

Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:

(Tiberius) compositus ore,

id. ib. 2, 34:

vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,

distorting, Suet. Calig. 50.—

In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:

ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,

Plin. Ep. 7, 1, 6:

orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,

Quint. 9, 1, 21:

utraque manu ad modum aliquid portantium composita,

id. 11, 3, 120:

ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,

id. 1, 11, 19:

figuram ad imitationem alterius scripturae,

id. 9, 2, 34:

nec ad votum composita civitas,

Tac. Or. 41:

cuncta ad decorem inperi conposita,

id. H. 1, 71:

cunctis ad tristitiam conpositis,

id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:

voltus conponere famae Taedet,

to adapt, Tib. 4, 7, 9:

venturis carbasa ventis,

Luc. 3, 596:

me quoque mittendis rectum componite telis,

id. 3, 717. —With in:

Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,

disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —

To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.

With acc.:

ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,

Cic. Att. 15, 26, 3:

quod adest memento Componere aequus,

Hor. C. 3, 29, 33:

conposita atque constituta re publica,

Cic. Leg. 3, 18, 42:

necdum compositis maturisve satis consiliis,

Liv. 4, 13, 5:

(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,

Cic. Brut. 22, 87:

tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,

id. Or. 42, 143:

ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,

Sall. J. 43, 5; 94, 1:

in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,

Tac. H. 2, 55:

dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,

id. A. 12, 68.—

With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:

cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,

Cic. Leg. 2, 13, 32:

omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,

Quint. 10, 1, 43:

animum ad omnes casus,

id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:

satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,

Quint. 9, 4, 114:

cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,

Sen. Tranq. 9, 2. —

To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.

In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:

quin jam virginem Despondi: res composita'st,

Ter. Ad. 4, 7, 17:

ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,

Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:

societatem praedarum cum latronibus conposuisse,

Sall. H. 4, 11 Dietsch:

crimen ab inimicis Romae conpositum,

Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:

conpositis inter se rebus,

Sall. J. 66, 2:

ita conposito dolo digrediuntur,

id. ib. 111, 4:

conposito jam consilio,

Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;

convenerat autem, etc.,

id. 25, 9, 8:

sub noctem susurri Composita repetantur hora,

Hor. C. 1, 9, 20:

ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,

Verg. A. 12, 315:

compositis notis,

Tib. 1, 2, 22:

crimen ac dolum ultro,

Tac. H. 1, 34:

proditionem,

id. ib. 2, 100:

seditionem,

id. ib. 4, 14:

insidias,

id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—

With rel.-clause:

cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,

Liv. 40, 40, 14.—

With inf.:

ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,

Tac. A. 3, 40.—

Pass. impers.:

ut domi compositum cum Marcio erat,

Liv. 2, 37, 1.—

With ut and subj.:

compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,

Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —

In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):

ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,

Plaut. Am. 1, 1, 211:

nec bene mendaci risus conponitur ore,

Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):

sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,

Prop. 2, 9, 31:

insidias in me conponis inanes,

id. 2, 32 (3, 30), 19:

compositas insidias fatoque evitatas ementitur,

Tac. A. 13, 47:

si haec fabulosa et composita videntur,

id. Or. 12; id. Agr. 40:

quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,

id. A. 15, 16; cf.:

vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,

exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:

(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,

Tac. Agr. 42:

is in maestitiam compositus,

id. H. 2, 9; 1, 54:

in securitatem,

id. A. 3, 44.—Rarely with ad:

tunc compositus ad maestitiam,

Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.

Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:

quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:

acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,

Liv. 28, 22, 13:

intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,

Sen. Vit. Beat. 8, 3:

composita et quieta et beata respublica,

Tac. Or. 36. —Of writings:

quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,

Quint. 1, pr. § 8; cf.:

illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,

elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:

si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,

Cic. Or. 70, 232.—

Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:

perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,

Cic. Verr. 1, 1, 11; so,

equus bene natura compositus,

Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:

arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,

Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:

alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,

Quint. 2, 8, 7:

aeque in adulationem compositus (sacerdos),

Curt. 4, 7, 26:

(Attici) non maxime ad risum compositi,

Quint. 6, 3, 18:

natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,

Tac. H. 2, 5.—

Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:

ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,

Plin. Ep. 2, 17, 2:

lenis et nitidi et compositi generis amatores,

Quint. 10, 1, 44:

actio,

id. 11, 3, 110:

aetas,

mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:

supercilium (opp. erectum),

id. 11, 3, 74:

repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,

Flor. 3, 23, 3.—

Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):

verba,

Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:

voces,

id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,

Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:

tum ex composito orta vis,

Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—

De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,

More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;

not in Quint.): ambulare,

Col. 6, 2, 5:

indutus,

Gell. 1, 5, 2:

composite et apte dicere,

Cic. Or. 71, 236:

composite, ornate, copiose eloqui,

id. De Or. 1, 11, 48:

composite atque magnifice casum reipublicae miserati,

Sall. C. 51, 9:

bene et composite disseruit,

id. Ib. 52.— Comp.:

compositius cuncta quam festinantius agerent,

Tac. A. 15, 3.

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).

In gen., of different objects.

To bring into union, gather, collect, put together.

Of things in gen.:

aridum lignum,

Hor. C. 3, 17, 14:

composita fronde,

Prop. 1, 20, 22:

uvas in tecto in cratibus,

Cato, R. R. 112, 2:

in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,

Cic. Deiot. 6, 17:

(amomum) manipulatim leniter componitur,

Plin. 12, 13, 28, § 48:

amphoras in culleum,

Cato, R. R. 113, 2:

ligna in caminum,

id. ib. 37, 5.—

To bring into contact, fit together, join:

quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?

Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:

tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,

id. ib. p. 260, 30:

conponens manibusque manus atque ori bus ora,

Verg. A. 8, 486:

Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,

Prop. 2, 2, 12; cf.

caput,

Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:

ossa,

Cels. 8, 10, 2:

jugulum,

id. 8, 8, 8 et saep.—

Esp., to pack up for a journey, etc.:

omnia composta sunt quae donavi,

Plaut. Mil. 4, 7, 21:

i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,

Ter. Hec. 4, 3, 5:

dum tota domus raeda componitur una,

Juv. 3, 10.—

Of persons:

is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,

Verg. A. 8, 322:

et tabula una duos poterit componere amantes,

Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—

To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:

Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,

Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:

staturam habere Threcis cum Threce conpositi,

Sen. Q. N. 4, praef. 8;

and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,

Quint. 2, 17, 34:

cuive virum mallem memet componere,

Sil. 10, 70:

componimur Vecordi Decio,

id. 11, 212:

hunc fatis,

id. 1, 39:

cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,

Luc. 3, 196;

and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,

Hor. S. 1, 1, 103:

ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,

Sen. Prov. 1, 2, 9:

non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,

Quint. 2, 17, 33;

and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,

confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—

To oppose by way of comparison, to compare, contrast.

With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):

nec divis homines componier aequom'st,

Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):

si parva licet conponere magnis,

Verg. G. 4, 176:

parvis conponere magna solebam,

id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:

audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?

id. ib. 15, 530:

divinis humana,

Aus. Ecl. 1, 10.—

With acc. and cum:

ubi Metelli dicta cum factis conposuit,

Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.

In partic.

Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.

To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.

With ex:

exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,

Sall. J. 18, 3:

genus humanum ex corpore et anima conpositum,

id. ib. 2, 1:

liber ex alienis orationibus compositus,

Cic. Div. in Caecil. 14, 47:

antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,

Quint. 1, 10, 6:

ex quo (umore) componi debet (medicamentum),

Cels. 6, 7, 1 fin. —

With abl.:

mensam gramine,

Sil. 15, 51.—

With acc. alone:

medicamentum,

Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—

Esp., of buildings, etc., to construct, build:

qui cuncta conposuit,

i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:

urbem,

Verg. A. 3, 387:

illa (templa) deis,

Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:

aggere conposito tumuli,

Verg. A. 7, 6:

deletas Thebas,

Prop. 2, 6, 5.—

Of words, to compound:

vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),

Quint. 1, 5, 3.—

Of writings, speeches, etc.

To compose, write, construct (very freq.):

leges,

Lucr. 4, 966:

compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,

Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:

quartum librum,

id. de Or. 2, 55, 224:

libros,

id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:

libellos,

Quint. 12, 8, 5:

actiones,

Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:

argumentum,

Cic. Att. 15, 4, 3:

edictum eis verbis,

id. Verr. 2, 1, 45, § 116:

edictum eorum arbitratu,

id. ib. 2, 1, 46, §

119: artes,

books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:

artificium,

id. de Or. 2, 19, 83:

commentarium consulatus mei,

id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:

quarum (litterarum) exemplum,

Cic. Agr. 2, 20, 53:

quandam disciplinae formulam,

id. Ac. 1, 4, 17:

stipulationum et judiciorum formulas,

id. Leg. 1, 4, 14:

interdictum,

id. Caecin. 21, 59:

poema,

id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:

senatus consultum,

Cic. Fam. 10, 22, 2:

testimonium,

id. Att. 15, 15, 1:

verba ad religionem deorum immortalium,

id. Dom. 47, 124:

de judicialibus causis aliqua,

Quint. 3, 6, 104:

aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,

Tac. A. 16, 14:

Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,

Cic. Mur. 12, 26:

carmina,

Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:

epistulas,

id. ib. 2, 70:

litteras nomine Marcelli,

Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:

orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,

Liv. 1, 35, 2:

blanditias tremula voce,

Tib. 1, 2, 91:

meditata manu verba trementi,

Ov. M. 9, 521:

versus,

Hor. S. 1, 4, 8:

mollem versum,

Prop. 1, 7, 19:

cantus,

Tib. 1, 2, 53:

in morem annalium,

Tac. Or. 22:

orationes adversus aliquem,

id. ib. 37:

litteras ad aliquem,

id. A. 15, 8; 14, 22:

probra in Gaium,

id. ib. 6, 9;

14, 50: multa et atrocia in Macronem,

id. ib. 6, 44 (38) et saep.—

Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:

tuas laudes,

Tib. 4, 1, 35:

res gestas,

Hor. Ep. 2, 1, 251:

tempora Iliaca,

Vell. 1, 3, 2:

bellum Troicum,

id. 1, 5, 3:

Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,

Tac. Or. 14:

veteres populi Romani res,

id. A. 4, 32:

Neronis res,

id. ib. 1, 1; 11, 11.—

From the notion of closing.

To put away, put aside, put in place:

armamentis conplicandis, conponendis studuimus,

i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:

(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,

Liv. 26, 39, 8:

vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,

id. 36, 44, 2:

arma,

Hor. C. 4, 14, 52:

tristes istos conpone libellos,

put aside, Prop. 1, 9, 13.—

To store up, put away, collect:

nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,

Verg. A. 8, 317:

ego conposito securus acervo Despiciam dites,

Tib. 1, 1, 77;

so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,

Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:

pernas,

Cato, R. R. 162, 12:

tergora (suis),

Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:

caepam in fidelia,

id. 12, 10, 2:

herbas,

id. 12, 13, 2:

poma,

id. 12, 47, 5:

olivas,

Pall. Nov. 22, 5:

herbam olla nova,

Scrib. Comp. 60:

faenum,

Dig. 19, 2, 11, § 4:

fructus in urceis, capsellis,

ib. 33, 7, 12, §1.—

Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:

tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,

Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):

cinerem,

Ov. F. 3, 547:

cinerem ossaque,

Val. Fl. 7, 203:

sic ego conponi versus in ossa velim,

Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:

quem... prope cognatos conpositum cineres,

Cat. 68, 98:

omnes composui (meos),

Hor. S. 1, 9, 28:

compositi busta avi,

Ov. F. 5, 426:

Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,

Tac. H. 1, 47:

componi tumulo eodem,

Ov. M. 4, 157:

toro Mortua componar,

id. ib. 9, 504:

alto Conpositus lecto,

Pers. 3, 104:

aliquem terra,

Sil. 9, 95.—

To lay at rest, compose, quiet.

Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:

cum mare compositum est,

Ov. A. A. 3, 259:

aquas,

id. H. 13, 136:

fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,

Luc. 5, 702.—

Of persons:

nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,

Quint. 11, 2, 5:

ubi jam thalamis se conposuere,

Verg. G. 4, 189:

defessa membra,

id. ib. 4, 438:

si bene conpositus somno vinoque jacebit,

Ov. Am. 1, 4, 53.—

To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.

With personal object:

aversos amicos,

Hor. S. 1, 5, 29:

ceteros clementia,

Tac. A. 12, 55:

comitia praetorum,

id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:

juvenes concitatos,

Quint. 1, 10, 32; cf.:

barbarum animos,

Tac. A. 14, 39:

gentem,

Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:

prima (pars philosophiae) conponit animum,

Sen. Ep. 89, 9:

argumentum conpositae mentis,

id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:

mentem somno,

id. 3, 162:

religio saevas componit mentis,

id. 13, 317.—

Of places, countries, etc.:

C. Caesar componendae Armeniae deligitur,

Tac. A. 2, 4:

Campaniam,

id. H. 4, 3:

Daciam,

id. ib. 3, 53.—

With abstr. or indef. objects:

si possum hoc inter vos conponere,

Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:

vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?

Ter. Phorm. 4, 3, 17:

gaudens conponi foedere bellum,

Verg. A. 12, 109; so,

bellum,

Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:

bella,

Tac. A. 3, 56:

cum vellet pro communi amico controversias regum componere,

Caes. B. C. 3, 109:

uti per colloquia omnes controversiae componantur,

id. ib. 1, 9 fin.:

curas,

Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:

lites,

Verg. E. 3, 108:

seditionem civilem,

Suet. Caes. 4:

statum Orientis,

id. Calig. 1:

Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,

Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:

legatorum res et bello turbatas,

id. 45, 16, 2:

res Germanicas,

Suet. Vit. 9:

discordias,

Tac. H. 4, 50:

compositis praesentibus,

id. A. 1, 45:

odia et certamina,

id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:

pacem componi volo Meo patri cum matre,

Plaut. Merc. 5, 2, 113:

si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,

Liv. 30, 40, 13:

at me conposita pace fefellit Amor,

Prop. 2, 2, 2:

pax circa Brundusium composita,

Vell. 2, 75, 3:

pacem cum Pyrrho,

Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—

Absol.:

coheredes mei conponere et transigere cupiebant,

Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:

posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,

Cic. Rosc. Am. 47, 136:

Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,

Caes. B. C. 3, 16.—

Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.

In gen., to arrange, adjust, order, set in order:

aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,

Verg. A. 1, 697:

ad ictum militaris gladii conposita cervice,

Sen. Cons. Marc. 26, 2:

diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,

id. Q. N. 6, 30, 4:

si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,

Cic. Div. 2, 47, 98:

tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,

id. Att. 4, 9, 1.—

Esp., milit. t. t.:

se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),

Liv. 44, 38, 11:

conpositi numero in turmas,

Verg. A. 11, 599:

cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,

Tac. H. 4, 35:

agmen,

id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:

ordines,

id. H. 4, 33:

vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. ib. 3, 35:

pugnae exercitum,

id. A. 13, 40:

auxilia in numerum legionis,

id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:

equitem per turmas,

id. ib. 15, 29:

insidias in montibus,

Just. 1, 3, 11.—

Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:

ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,

id. Brut. 17, 68.—

With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:

suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?

Plaut. Most. 1, 3, 97:

composito et delibuto capillo,

Cic. Rosc. Am. 46, 135:

comas,

Ov. R. Am. 679:

crines,

Verg. G. 4, 417:

ne turbarentur comae, quas componi, etc.,

Quint. 11, 3, 148:

togam,

to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:

nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,

Ov. M. 4, 318:

pulvinum facili manu,

id. A. A. 1, 160; cf.

torum,

id. F. 3, 484:

jam libet componere voltus,

id. M. 13, 767:

vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,

Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:

(Tiberius) compositus ore,

id. ib. 2, 34:

vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,

distorting, Suet. Calig. 50.—

In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:

ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,

Plin. Ep. 7, 1, 6:

orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,

Quint. 9, 1, 21:

utraque manu ad modum aliquid portantium composita,

id. 11, 3, 120:

ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,

id. 1, 11, 19:

figuram ad imitationem alterius scripturae,

id. 9, 2, 34:

nec ad votum composita civitas,

Tac. Or. 41:

cuncta ad decorem inperi conposita,

id. H. 1, 71:

cunctis ad tristitiam conpositis,

id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:

voltus conponere famae Taedet,

to adapt, Tib. 4, 7, 9:

venturis carbasa ventis,

Luc. 3, 596:

me quoque mittendis rectum componite telis,

id. 3, 717. —With in:

Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,

disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —

To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.

With acc.:

ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,

Cic. Att. 15, 26, 3:

quod adest memento Componere aequus,

Hor. C. 3, 29, 33:

conposita atque constituta re publica,

Cic. Leg. 3, 18, 42:

necdum compositis maturisve satis consiliis,

Liv. 4, 13, 5:

(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,

Cic. Brut. 22, 87:

tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,

id. Or. 42, 143:

ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,

Sall. J. 43, 5; 94, 1:

in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,

Tac. H. 2, 55:

dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,

id. A. 12, 68.—

With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:

cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,

Cic. Leg. 2, 13, 32:

omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,

Quint. 10, 1, 43:

animum ad omnes casus,

id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:

satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,

Quint. 9, 4, 114:

cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,

Sen. Tranq. 9, 2. —

To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.

In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:

quin jam virginem Despondi: res composita'st,

Ter. Ad. 4, 7, 17:

ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,

Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:

societatem praedarum cum latronibus conposuisse,

Sall. H. 4, 11 Dietsch:

crimen ab inimicis Romae conpositum,

Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:

conpositis inter se rebus,

Sall. J. 66, 2:

ita conposito dolo digrediuntur,

id. ib. 111, 4:

conposito jam consilio,

Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;

convenerat autem, etc.,

id. 25, 9, 8:

sub noctem susurri Composita repetantur hora,

Hor. C. 1, 9, 20:

ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,

Verg. A. 12, 315:

compositis notis,

Tib. 1, 2, 22:

crimen ac dolum ultro,

Tac. H. 1, 34:

proditionem,

id. ib. 2, 100:

seditionem,

id. ib. 4, 14:

insidias,

id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—

With rel.-clause:

cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,

Liv. 40, 40, 14.—

With inf.:

ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,

Tac. A. 3, 40.—

Pass. impers.:

ut domi compositum cum Marcio erat,

Liv. 2, 37, 1.—

With ut and subj.:

compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,

Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —

In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):

ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,

Plaut. Am. 1, 1, 211:

nec bene mendaci risus conponitur ore,

Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):

sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,

Prop. 2, 9, 31:

insidias in me conponis inanes,

id. 2, 32 (3, 30), 19:

compositas insidias fatoque evitatas ementitur,

Tac. A. 13, 47:

si haec fabulosa et composita videntur,

id. Or. 12; id. Agr. 40:

quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,

id. A. 15, 16; cf.:

vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,

exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:

(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,

Tac. Agr. 42:

is in maestitiam compositus,

id. H. 2, 9; 1, 54:

in securitatem,

id. A. 3, 44.—Rarely with ad:

tunc compositus ad maestitiam,

Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.

Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:

quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:

acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,

Liv. 28, 22, 13:

intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,

Sen. Vit. Beat. 8, 3:

composita et quieta et beata respublica,

Tac. Or. 36. —Of writings:

quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,

Quint. 1, pr. § 8; cf.:

illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,

elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:

si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,

Cic. Or. 70, 232.—

Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:

perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,

Cic. Verr. 1, 1, 11; so,

equus bene natura compositus,

Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:

arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,

Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:

alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,

Quint. 2, 8, 7:

aeque in adulationem compositus (sacerdos),

Curt. 4, 7, 26:

(Attici) non maxime ad risum compositi,

Quint. 6, 3, 18:

natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,

Tac. H. 2, 5.—

Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:

ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,

Plin. Ep. 2, 17, 2:

lenis et nitidi et compositi generis amatores,

Quint. 10, 1, 44:

actio,

id. 11, 3, 110:

aetas,

mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:

supercilium (opp. erectum),

id. 11, 3, 74:

repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,

Flor. 3, 23, 3.—

Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):

verba,

Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:

voces,

id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,

Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:

tum ex composito orta vis,

Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—

De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,

More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;

not in Quint.): ambulare,

Col. 6, 2, 5:

indutus,

Gell. 1, 5, 2:

composite et apte dicere,

Cic. Or. 71, 236:

composite, ornate, copiose eloqui,

id. De Or. 1, 11, 48:

composite atque magnifice casum reipublicae miserati,

Sall. C. 51, 9:

bene et composite disseruit,

id. Ib. 52.— Comp.:

compositius cuncta quam festinantius agerent,

Tac. A. 15, 3.

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).

In gen., of different objects.

To bring into union, gather, collect, put together.

Of things in gen.:

aridum lignum,

Hor. C. 3, 17, 14:

composita fronde,

Prop. 1, 20, 22:

uvas in tecto in cratibus,

Cato, R. R. 112, 2:

in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,

Cic. Deiot. 6, 17:

(amomum) manipulatim leniter componitur,

Plin. 12, 13, 28, § 48:

amphoras in culleum,

Cato, R. R. 113, 2:

ligna in caminum,

id. ib. 37, 5.—

To bring into contact, fit together, join:

quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?

Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:

tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,

id. ib. p. 260, 30:

conponens manibusque manus atque ori bus ora,

Verg. A. 8, 486:

Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,

Prop. 2, 2, 12; cf.

caput,

Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:

ossa,

Cels. 8, 10, 2:

jugulum,

id. 8, 8, 8 et saep.—

Esp., to pack up for a journey, etc.:

omnia composta sunt quae donavi,

Plaut. Mil. 4, 7, 21:

i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,

Ter. Hec. 4, 3, 5:

dum tota domus raeda componitur una,

Juv. 3, 10.—

Of persons:

is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,

Verg. A. 8, 322:

et tabula una duos poterit componere amantes,

Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—

To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:

Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,

Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:

staturam habere Threcis cum Threce conpositi,

Sen. Q. N. 4, praef. 8;

and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,

Quint. 2, 17, 34:

cuive virum mallem memet componere,

Sil. 10, 70:

componimur Vecordi Decio,

id. 11, 212:

hunc fatis,

id. 1, 39:

cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,

Luc. 3, 196;

and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,

Hor. S. 1, 1, 103:

ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,

Sen. Prov. 1, 2, 9:

non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,

Quint. 2, 17, 33;

and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,

confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—

To oppose by way of comparison, to compare, contrast.

With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):

nec divis homines componier aequom'st,

Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):

si parva licet conponere magnis,

Verg. G. 4, 176:

parvis conponere magna solebam,

id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:

audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?

id. ib. 15, 530:

divinis humana,

Aus. Ecl. 1, 10.—

With acc. and cum:

ubi Metelli dicta cum factis conposuit,

Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.

In partic.

Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.

To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.

With ex:

exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,

Sall. J. 18, 3:

genus humanum ex corpore et anima conpositum,

id. ib. 2, 1:

liber ex alienis orationibus compositus,

Cic. Div. in Caecil. 14, 47:

antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,

Quint. 1, 10, 6:

ex quo (umore) componi debet (medicamentum),

Cels. 6, 7, 1 fin. —

With abl.:

mensam gramine,

Sil. 15, 51.—

With acc. alone:

medicamentum,

Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—

Esp., of buildings, etc., to construct, build:

qui cuncta conposuit,

i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:

urbem,

Verg. A. 3, 387:

illa (templa) deis,

Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:

aggere conposito tumuli,

Verg. A. 7, 6:

deletas Thebas,

Prop. 2, 6, 5.—

Of words, to compound:

vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),

Quint. 1, 5, 3.—

Of writings, speeches, etc.

To compose, write, construct (very freq.):

leges,

Lucr. 4, 966:

compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,

Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:

quartum librum,

id. de Or. 2, 55, 224:

libros,

id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:

libellos,

Quint. 12, 8, 5:

actiones,

Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:

argumentum,

Cic. Att. 15, 4, 3:

edictum eis verbis,

id. Verr. 2, 1, 45, § 116:

edictum eorum arbitratu,

id. ib. 2, 1, 46, §

119: artes,

books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:

artificium,

id. de Or. 2, 19, 83:

commentarium consulatus mei,

id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:

quarum (litterarum) exemplum,

Cic. Agr. 2, 20, 53:

quandam disciplinae formulam,

id. Ac. 1, 4, 17:

stipulationum et judiciorum formulas,

id. Leg. 1, 4, 14:

interdictum,

id. Caecin. 21, 59:

poema,

id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:

senatus consultum,

Cic. Fam. 10, 22, 2:

testimonium,

id. Att. 15, 15, 1:

verba ad religionem deorum immortalium,

id. Dom. 47, 124:

de judicialibus causis aliqua,

Quint. 3, 6, 104:

aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,

Tac. A. 16, 14:

Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,

Cic. Mur. 12, 26:

carmina,

Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:

epistulas,

id. ib. 2, 70:

litteras nomine Marcelli,

Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:

orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,

Liv. 1, 35, 2:

blanditias tremula voce,

Tib. 1, 2, 91:

meditata manu verba trementi,

Ov. M. 9, 521:

versus,

Hor. S. 1, 4, 8:

mollem versum,

Prop. 1, 7, 19:

cantus,

Tib. 1, 2, 53:

in morem annalium,

Tac. Or. 22:

orationes adversus aliquem,

id. ib. 37:

litteras ad aliquem,

id. A. 15, 8; 14, 22:

probra in Gaium,

id. ib. 6, 9;

14, 50: multa et atrocia in Macronem,

id. ib. 6, 44 (38) et saep.—

Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:

tuas laudes,

Tib. 4, 1, 35:

res gestas,

Hor. Ep. 2, 1, 251:

tempora Iliaca,

Vell. 1, 3, 2:

bellum Troicum,

id. 1, 5, 3:

Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,

Tac. Or. 14:

veteres populi Romani res,

id. A. 4, 32:

Neronis res,

id. ib. 1, 1; 11, 11.—

From the notion of closing.

To put away, put aside, put in place:

armamentis conplicandis, conponendis studuimus,

i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:

(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,

Liv. 26, 39, 8:

vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,

id. 36, 44, 2:

arma,

Hor. C. 4, 14, 52:

tristes istos conpone libellos,

put aside, Prop. 1, 9, 13.—

To store up, put away, collect:

nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,

Verg. A. 8, 317:

ego conposito securus acervo Despiciam dites,

Tib. 1, 1, 77;

so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,

Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:

pernas,

Cato, R. R. 162, 12:

tergora (suis),

Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:

caepam in fidelia,

id. 12, 10, 2:

herbas,

id. 12, 13, 2:

poma,

id. 12, 47, 5:

olivas,

Pall. Nov. 22, 5:

herbam olla nova,

Scrib. Comp. 60:

faenum,

Dig. 19, 2, 11, § 4:

fructus in urceis, capsellis,

ib. 33, 7, 12, §1.—

Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:

tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,

Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):

cinerem,

Ov. F. 3, 547:

cinerem ossaque,

Val. Fl. 7, 203:

sic ego conponi versus in ossa velim,

Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:

quem... prope cognatos conpositum cineres,

Cat. 68, 98:

omnes composui (meos),

Hor. S. 1, 9, 28:

compositi busta avi,

Ov. F. 5, 426:

Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,

Tac. H. 1, 47:

componi tumulo eodem,

Ov. M. 4, 157:

toro Mortua componar,

id. ib. 9, 504:

alto Conpositus lecto,

Pers. 3, 104:

aliquem terra,

Sil. 9, 95.—

To lay at rest, compose, quiet.

Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:

cum mare compositum est,

Ov. A. A. 3, 259:

aquas,

id. H. 13, 136:

fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,

Luc. 5, 702.—

Of persons:

nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,

Quint. 11, 2, 5:

ubi jam thalamis se conposuere,

Verg. G. 4, 189:

defessa membra,

id. ib. 4, 438:

si bene conpositus somno vinoque jacebit,

Ov. Am. 1, 4, 53.—

To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.

With personal object:

aversos amicos,

Hor. S. 1, 5, 29:

ceteros clementia,

Tac. A. 12, 55:

comitia praetorum,

id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:

juvenes concitatos,

Quint. 1, 10, 32; cf.:

barbarum animos,

Tac. A. 14, 39:

gentem,

Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:

prima (pars philosophiae) conponit animum,

Sen. Ep. 89, 9:

argumentum conpositae mentis,

id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:

mentem somno,

id. 3, 162:

religio saevas componit mentis,

id. 13, 317.—

Of places, countries, etc.:

C. Caesar componendae Armeniae deligitur,

Tac. A. 2, 4:

Campaniam,

id. H. 4, 3:

Daciam,

id. ib. 3, 53.—

With abstr. or indef. objects:

si possum hoc inter vos conponere,

Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:

vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?

Ter. Phorm. 4, 3, 17:

gaudens conponi foedere bellum,

Verg. A. 12, 109; so,

bellum,

Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:

bella,

Tac. A. 3, 56:

cum vellet pro communi amico controversias regum componere,

Caes. B. C. 3, 109:

uti per colloquia omnes controversiae componantur,

id. ib. 1, 9 fin.:

curas,

Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:

lites,

Verg. E. 3, 108:

seditionem civilem,

Suet. Caes. 4:

statum Orientis,

id. Calig. 1:

Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,

Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:

legatorum res et bello turbatas,

id. 45, 16, 2:

res Germanicas,

Suet. Vit. 9:

discordias,

Tac. H. 4, 50:

compositis praesentibus,

id. A. 1, 45:

odia et certamina,

id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:

pacem componi volo Meo patri cum matre,

Plaut. Merc. 5, 2, 113:

si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,

Liv. 30, 40, 13:

at me conposita pace fefellit Amor,

Prop. 2, 2, 2:

pax circa Brundusium composita,

Vell. 2, 75, 3:

pacem cum Pyrrho,

Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—

Absol.:

coheredes mei conponere et transigere cupiebant,

Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:

posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,

Cic. Rosc. Am. 47, 136:

Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,

Caes. B. C. 3, 16.—

Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.

In gen., to arrange, adjust, order, set in order:

aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,

Verg. A. 1, 697:

ad ictum militaris gladii conposita cervice,

Sen. Cons. Marc. 26, 2:

diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,

id. Q. N. 6, 30, 4:

si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,

Cic. Div. 2, 47, 98:

tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,

id. Att. 4, 9, 1.—

Esp., milit. t. t.:

se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),

Liv. 44, 38, 11:

conpositi numero in turmas,

Verg. A. 11, 599:

cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,

Tac. H. 4, 35:

agmen,

id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:

ordines,

id. H. 4, 33:

vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. ib. 3, 35:

pugnae exercitum,

id. A. 13, 40:

auxilia in numerum legionis,

id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:

equitem per turmas,

id. ib. 15, 29:

insidias in montibus,

Just. 1, 3, 11.—

Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:

ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,

id. Brut. 17, 68.—

With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:

suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?

Plaut. Most. 1, 3, 97:

composito et delibuto capillo,

Cic. Rosc. Am. 46, 135:

comas,

Ov. R. Am. 679:

crines,

Verg. G. 4, 417:

ne turbarentur comae, quas componi, etc.,

Quint. 11, 3, 148:

togam,

to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:

nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,

Ov. M. 4, 318:

pulvinum facili manu,

id. A. A. 1, 160; cf.

torum,

id. F. 3, 484:

jam libet componere voltus,

id. M. 13, 767:

vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,

Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:

(Tiberius) compositus ore,

id. ib. 2, 34:

vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,

distorting, Suet. Calig. 50.—

In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:

ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,

Plin. Ep. 7, 1, 6:

orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,

Quint. 9, 1, 21:

utraque manu ad modum aliquid portantium composita,

id. 11, 3, 120:

ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,

id. 1, 11, 19:

figuram ad imitationem alterius scripturae,

id. 9, 2, 34:

nec ad votum composita civitas,

Tac. Or. 41:

cuncta ad decorem inperi conposita,

id. H. 1, 71:

cunctis ad tristitiam conpositis,

id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:

voltus conponere famae Taedet,

to adapt, Tib. 4, 7, 9:

venturis carbasa ventis,

Luc. 3, 596:

me quoque mittendis rectum componite telis,

id. 3, 717. —With in:

Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,

disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —

To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.

With acc.:

ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,

Cic. Att. 15, 26, 3:

quod adest memento Componere aequus,

Hor. C. 3, 29, 33:

conposita atque constituta re publica,

Cic. Leg. 3, 18, 42:

necdum compositis maturisve satis consiliis,

Liv. 4, 13, 5:

(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,

Cic. Brut. 22, 87:

tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,

id. Or. 42, 143:

ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,

Sall. J. 43, 5; 94, 1:

in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,

Tac. H. 2, 55:

dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,

id. A. 12, 68.—

With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:

cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,

Cic. Leg. 2, 13, 32:

omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,

Quint. 10, 1, 43:

animum ad omnes casus,

id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:

satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,

Quint. 9, 4, 114:

cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,

Sen. Tranq. 9, 2. —

To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.

In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:

quin jam virginem Despondi: res composita'st,

Ter. Ad. 4, 7, 17:

ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,

Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:

societatem praedarum cum latronibus conposuisse,

Sall. H. 4, 11 Dietsch:

crimen ab inimicis Romae conpositum,

Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:

conpositis inter se rebus,

Sall. J. 66, 2:

ita conposito dolo digrediuntur,

id. ib. 111, 4:

conposito jam consilio,

Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;

convenerat autem, etc.,

id. 25, 9, 8:

sub noctem susurri Composita repetantur hora,

Hor. C. 1, 9, 20:

ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,

Verg. A. 12, 315:

compositis notis,

Tib. 1, 2, 22:

crimen ac dolum ultro,

Tac. H. 1, 34:

proditionem,

id. ib. 2, 100:

seditionem,

id. ib. 4, 14:

insidias,

id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—

With rel.-clause:

cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,

Liv. 40, 40, 14.—

With inf.:

ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,

Tac. A. 3, 40.—

Pass. impers.:

ut domi compositum cum Marcio erat,

Liv. 2, 37, 1.—

With ut and subj.:

compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,

Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —

In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):

ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,

Plaut. Am. 1, 1, 211:

nec bene mendaci risus conponitur ore,

Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):

sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,

Prop. 2, 9, 31:

insidias in me conponis inanes,

id. 2, 32 (3, 30), 19:

compositas insidias fatoque evitatas ementitur,

Tac. A. 13, 47:

si haec fabulosa et composita videntur,

id. Or. 12; id. Agr. 40:

quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,

id. A. 15, 16; cf.:

vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,

exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:

(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,

Tac. Agr. 42:

is in maestitiam compositus,

id. H. 2, 9; 1, 54:

in securitatem,

id. A. 3, 44.—Rarely with ad:

tunc compositus ad maestitiam,

Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.

Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:

quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:

acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,

Liv. 28, 22, 13:

intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,

Sen. Vit. Beat. 8, 3:

composita et quieta et beata respublica,

Tac. Or. 36. —Of writings:

quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,

Quint. 1, pr. § 8; cf.:

illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,

elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:

si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,

Cic. Or. 70, 232.—

Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:

perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,

Cic. Verr. 1, 1, 11; so,

equus bene natura compositus,

Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:

arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,

Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:

alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,

Quint. 2, 8, 7:

aeque in adulationem compositus (sacerdos),

Curt. 4, 7, 26:

(Attici) non maxime ad risum compositi,

Quint. 6, 3, 18:

natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,

Tac. H. 2, 5.—

Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:

ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,

Plin. Ep. 2, 17, 2:

lenis et nitidi et compositi generis amatores,

Quint. 10, 1, 44:

actio,

id. 11, 3, 110:

aetas,

mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:

supercilium (opp. erectum),

id. 11, 3, 74:

repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,

Flor. 3, 23, 3.—

Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):

verba,

Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:

voces,

id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,

Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:

tum ex composito orta vis,

Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—

De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,

More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;

not in Quint.): ambulare,

Col. 6, 2, 5:

indutus,

Gell. 1, 5, 2:

composite et apte dicere,

Cic. Or. 71, 236:

composite, ornate, copiose eloqui,

id. De Or. 1, 11, 48:

composite atque magnifice casum reipublicae miserati,

Sall. C. 51, 9:

bene et composite disseruit,

id. Ib. 52.— Comp.:

compositius cuncta quam festinantius agerent,

Tac. A. 15, 3.

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).

In gen., of different objects.

To bring into union, gather, collect, put together.

Of things in gen.:

aridum lignum,

Hor. C. 3, 17, 14:

composita fronde,

Prop. 1, 20, 22:

uvas in tecto in cratibus,

Cato, R. R. 112, 2:

in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,

Cic. Deiot. 6, 17:

(amomum) manipulatim leniter componitur,

Plin. 12, 13, 28, § 48:

amphoras in culleum,

Cato, R. R. 113, 2:

ligna in caminum,

id. ib. 37, 5.—

To bring into contact, fit together, join:

quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?

Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:

tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,

id. ib. p. 260, 30:

conponens manibusque manus atque ori bus ora,

Verg. A. 8, 486:

Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,

Prop. 2, 2, 12; cf.

caput,

Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:

ossa,

Cels. 8, 10, 2:

jugulum,

id. 8, 8, 8 et saep.—

Esp., to pack up for a journey, etc.:

omnia composta sunt quae donavi,

Plaut. Mil. 4, 7, 21:

i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,

Ter. Hec. 4, 3, 5:

dum tota domus raeda componitur una,

Juv. 3, 10.—

Of persons:

is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,

Verg. A. 8, 322:

et tabula una duos poterit componere amantes,

Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—

To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:

Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,

Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:

staturam habere Threcis cum Threce conpositi,

Sen. Q. N. 4, praef. 8;

and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,

Quint. 2, 17, 34:

cuive virum mallem memet componere,

Sil. 10, 70:

componimur Vecordi Decio,

id. 11, 212:

hunc fatis,

id. 1, 39:

cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,

Luc. 3, 196;

and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,

Hor. S. 1, 1, 103:

ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,

Sen. Prov. 1, 2, 9:

non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,

Quint. 2, 17, 33;

and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,

confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—

To oppose by way of comparison, to compare, contrast.

With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):

nec divis homines componier aequom'st,

Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):

si parva licet conponere magnis,

Verg. G. 4, 176:

parvis conponere magna solebam,

id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:

audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?

id. ib. 15, 530:

divinis humana,

Aus. Ecl. 1, 10.—

With acc. and cum:

ubi Metelli dicta cum factis conposuit,

Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.

In partic.

Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.

To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.

With ex:

exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,

Sall. J. 18, 3:

genus humanum ex corpore et anima conpositum,

id. ib. 2, 1:

liber ex alienis orationibus compositus,

Cic. Div. in Caecil. 14, 47:

antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,

Quint. 1, 10, 6:

ex quo (umore) componi debet (medicamentum),

Cels. 6, 7, 1 fin. —

With abl.:

mensam gramine,

Sil. 15, 51.—

With acc. alone:

medicamentum,

Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—

Esp., of buildings, etc., to construct, build:

qui cuncta conposuit,

i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:

urbem,

Verg. A. 3, 387:

illa (templa) deis,

Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:

aggere conposito tumuli,

Verg. A. 7, 6:

deletas Thebas,

Prop. 2, 6, 5.—

Of words, to compound:

vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),

Quint. 1, 5, 3.—

Of writings, speeches, etc.

To compose, write, construct (very freq.):

leges,

Lucr. 4, 966:

compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,

Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:

quartum librum,

id. de Or. 2, 55, 224:

libros,

id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:

libellos,

Quint. 12, 8, 5:

actiones,

Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:

argumentum,

Cic. Att. 15, 4, 3:

edictum eis verbis,

id. Verr. 2, 1, 45, § 116:

edictum eorum arbitratu,

id. ib. 2, 1, 46, §

119: artes,

books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:

artificium,

id. de Or. 2, 19, 83:

commentarium consulatus mei,

id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:

quarum (litterarum) exemplum,

Cic. Agr. 2, 20, 53:

quandam disciplinae formulam,

id. Ac. 1, 4, 17:

stipulationum et judiciorum formulas,

id. Leg. 1, 4, 14:

interdictum,

id. Caecin. 21, 59:

poema,

id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:

senatus consultum,

Cic. Fam. 10, 22, 2:

testimonium,

id. Att. 15, 15, 1:

verba ad religionem deorum immortalium,

id. Dom. 47, 124:

de judicialibus causis aliqua,

Quint. 3, 6, 104:

aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,

Tac. A. 16, 14:

Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,

Cic. Mur. 12, 26:

carmina,

Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:

epistulas,

id. ib. 2, 70:

litteras nomine Marcelli,

Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:

orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,

Liv. 1, 35, 2:

blanditias tremula voce,

Tib. 1, 2, 91:

meditata manu verba trementi,

Ov. M. 9, 521:

versus,

Hor. S. 1, 4, 8:

mollem versum,

Prop. 1, 7, 19:

cantus,

Tib. 1, 2, 53:

in morem annalium,

Tac. Or. 22:

orationes adversus aliquem,

id. ib. 37:

litteras ad aliquem,

id. A. 15, 8; 14, 22:

probra in Gaium,

id. ib. 6, 9;

14, 50: multa et atrocia in Macronem,

id. ib. 6, 44 (38) et saep.—

Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:

tuas laudes,

Tib. 4, 1, 35:

res gestas,

Hor. Ep. 2, 1, 251:

tempora Iliaca,

Vell. 1, 3, 2:

bellum Troicum,

id. 1, 5, 3:

Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,

Tac. Or. 14:

veteres populi Romani res,

id. A. 4, 32:

Neronis res,

id. ib. 1, 1; 11, 11.—

From the notion of closing.

To put away, put aside, put in place:

armamentis conplicandis, conponendis studuimus,

i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:

(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,

Liv. 26, 39, 8:

vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,

id. 36, 44, 2:

arma,

Hor. C. 4, 14, 52:

tristes istos conpone libellos,

put aside, Prop. 1, 9, 13.—

To store up, put away, collect:

nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,

Verg. A. 8, 317:

ego conposito securus acervo Despiciam dites,

Tib. 1, 1, 77;

so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,

Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:

pernas,

Cato, R. R. 162, 12:

tergora (suis),

Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:

caepam in fidelia,

id. 12, 10, 2:

herbas,

id. 12, 13, 2:

poma,

id. 12, 47, 5:

olivas,

Pall. Nov. 22, 5:

herbam olla nova,

Scrib. Comp. 60:

faenum,

Dig. 19, 2, 11, § 4:

fructus in urceis, capsellis,

ib. 33, 7, 12, §1.—

Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:

tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,

Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):

cinerem,

Ov. F. 3, 547:

cinerem ossaque,

Val. Fl. 7, 203:

sic ego conponi versus in ossa velim,

Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:

quem... prope cognatos conpositum cineres,

Cat. 68, 98:

omnes composui (meos),

Hor. S. 1, 9, 28:

compositi busta avi,

Ov. F. 5, 426:

Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,

Tac. H. 1, 47:

componi tumulo eodem,

Ov. M. 4, 157:

toro Mortua componar,

id. ib. 9, 504:

alto Conpositus lecto,

Pers. 3, 104:

aliquem terra,

Sil. 9, 95.—

To lay at rest, compose, quiet.

Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:

cum mare compositum est,

Ov. A. A. 3, 259:

aquas,

id. H. 13, 136:

fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,

Luc. 5, 702.—

Of persons:

nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,

Quint. 11, 2, 5:

ubi jam thalamis se conposuere,

Verg. G. 4, 189:

defessa membra,

id. ib. 4, 438:

si bene conpositus somno vinoque jacebit,

Ov. Am. 1, 4, 53.—

To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.

With personal object:

aversos amicos,

Hor. S. 1, 5, 29:

ceteros clementia,

Tac. A. 12, 55:

comitia praetorum,

id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:

juvenes concitatos,

Quint. 1, 10, 32; cf.:

barbarum animos,

Tac. A. 14, 39:

gentem,

Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:

prima (pars philosophiae) conponit animum,

Sen. Ep. 89, 9:

argumentum conpositae mentis,

id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:

mentem somno,

id. 3, 162:

religio saevas componit mentis,

id. 13, 317.—

Of places, countries, etc.:

C. Caesar componendae Armeniae deligitur,

Tac. A. 2, 4:

Campaniam,

id. H. 4, 3:

Daciam,

id. ib. 3, 53.—

With abstr. or indef. objects:

si possum hoc inter vos conponere,

Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:

vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?

Ter. Phorm. 4, 3, 17:

gaudens conponi foedere bellum,

Verg. A. 12, 109; so,

bellum,

Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:

bella,

Tac. A. 3, 56:

cum vellet pro communi amico controversias regum componere,

Caes. B. C. 3, 109:

uti per colloquia omnes controversiae componantur,

id. ib. 1, 9 fin.:

curas,

Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:

lites,

Verg. E. 3, 108:

seditionem civilem,

Suet. Caes. 4:

statum Orientis,

id. Calig. 1:

Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,

Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:

legatorum res et bello turbatas,

id. 45, 16, 2:

res Germanicas,

Suet. Vit. 9:

discordias,

Tac. H. 4, 50:

compositis praesentibus,

id. A. 1, 45:

odia et certamina,

id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:

pacem componi volo Meo patri cum matre,

Plaut. Merc. 5, 2, 113:

si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,

Liv. 30, 40, 13:

at me conposita pace fefellit Amor,

Prop. 2, 2, 2:

pax circa Brundusium composita,

Vell. 2, 75, 3:

pacem cum Pyrrho,

Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—

Absol.:

coheredes mei conponere et transigere cupiebant,

Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:

posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,

Cic. Rosc. Am. 47, 136:

Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,

Caes. B. C. 3, 16.—

Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.

In gen., to arrange, adjust, order, set in order:

aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,

Verg. A. 1, 697:

ad ictum militaris gladii conposita cervice,

Sen. Cons. Marc. 26, 2:

diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,

id. Q. N. 6, 30, 4:

si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,

Cic. Div. 2, 47, 98:

tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,

id. Att. 4, 9, 1.—

Esp., milit. t. t.:

se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),

Liv. 44, 38, 11:

conpositi numero in turmas,

Verg. A. 11, 599:

cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,

Tac. H. 4, 35:

agmen,

id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:

ordines,

id. H. 4, 33:

vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. ib. 3, 35:

pugnae exercitum,

id. A. 13, 40:

auxilia in numerum legionis,

id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:

equitem per turmas,

id. ib. 15, 29:

insidias in montibus,

Just. 1, 3, 11.—

Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:

ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,

id. Brut. 17, 68.—

With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:

suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?

Plaut. Most. 1, 3, 97:

composito et delibuto capillo,

Cic. Rosc. Am. 46, 135:

comas,

Ov. R. Am. 679:

crines,

Verg. G. 4, 417:

ne turbarentur comae, quas componi, etc.,

Quint. 11, 3, 148:

togam,

to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:

nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,

Ov. M. 4, 318:

pulvinum facili manu,

id. A. A. 1, 160; cf.

torum,

id. F. 3, 484:

jam libet componere voltus,

id. M. 13, 767:

vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,

Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:

(Tiberius) compositus ore,

id. ib. 2, 34:

vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,

distorting, Suet. Calig. 50.—

In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:

ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,

Plin. Ep. 7, 1, 6:

orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,

Quint. 9, 1, 21:

utraque manu ad modum aliquid portantium composita,

id. 11, 3, 120:

ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,

id. 1, 11, 19:

figuram ad imitationem alterius scripturae,

id. 9, 2, 34:

nec ad votum composita civitas,

Tac. Or. 41:

cuncta ad decorem inperi conposita,

id. H. 1, 71:

cunctis ad tristitiam conpositis,

id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:

voltus conponere famae Taedet,

to adapt, Tib. 4, 7, 9:

venturis carbasa ventis,

Luc. 3, 596:

me quoque mittendis rectum componite telis,

id. 3, 717. —With in:

Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,

disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —

To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.

With acc.:

ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,

Cic. Att. 15, 26, 3:

quod adest memento Componere aequus,

Hor. C. 3, 29, 33:

conposita atque constituta re publica,

Cic. Leg. 3, 18, 42:

necdum compositis maturisve satis consiliis,

Liv. 4, 13, 5:

(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,

Cic. Brut. 22, 87:

tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,

id. Or. 42, 143:

ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,

Sall. J. 43, 5; 94, 1:

in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,

Tac. H. 2, 55:

dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,

id. A. 12, 68.—

With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:

cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,

Cic. Leg. 2, 13, 32:

omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,

Quint. 10, 1, 43:

animum ad omnes casus,

id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:

satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,

Quint. 9, 4, 114:

cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,

Sen. Tranq. 9, 2. —

To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.

In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:

quin jam virginem Despondi: res composita'st,

Ter. Ad. 4, 7, 17:

ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,

Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:

societatem praedarum cum latronibus conposuisse,

Sall. H. 4, 11 Dietsch:

crimen ab inimicis Romae conpositum,

Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:

conpositis inter se rebus,

Sall. J. 66, 2:

ita conposito dolo digrediuntur,

id. ib. 111, 4:

conposito jam consilio,

Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;

convenerat autem, etc.,

id. 25, 9, 8:

sub noctem susurri Composita repetantur hora,

Hor. C. 1, 9, 20:

ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,

Verg. A. 12, 315:

compositis notis,

Tib. 1, 2, 22:

crimen ac dolum ultro,

Tac. H. 1, 34:

proditionem,

id. ib. 2, 100:

seditionem,

id. ib. 4, 14:

insidias,

id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—

With rel.-clause:

cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,

Liv. 40, 40, 14.—

With inf.:

ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,

Tac. A. 3, 40.—

Pass. impers.:

ut domi compositum cum Marcio erat,

Liv. 2, 37, 1.—

With ut and subj.:

compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,

Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —

In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):

ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,

Plaut. Am. 1, 1, 211:

nec bene mendaci risus conponitur ore,

Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):

sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,

Prop. 2, 9, 31:

insidias in me conponis inanes,

id. 2, 32 (3, 30), 19:

compositas insidias fatoque evitatas ementitur,

Tac. A. 13, 47:

si haec fabulosa et composita videntur,

id. Or. 12; id. Agr. 40:

quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,

id. A. 15, 16; cf.:

vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,

exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:

(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,

Tac. Agr. 42:

is in maestitiam compositus,

id. H. 2, 9; 1, 54:

in securitatem,

id. A. 3, 44.—Rarely with ad:

tunc compositus ad maestitiam,

Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.

Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:

quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:

acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,

Liv. 28, 22, 13:

intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,

Sen. Vit. Beat. 8, 3:

composita et quieta et beata respublica,

Tac. Or. 36. —Of writings:

quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,

Quint. 1, pr. § 8; cf.:

illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,

elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:

si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,

Cic. Or. 70, 232.—

Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:

perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,

Cic. Verr. 1, 1, 11; so,

equus bene natura compositus,

Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:

arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,

Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:

alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,

Quint. 2, 8, 7:

aeque in adulationem compositus (sacerdos),

Curt. 4, 7, 26:

(Attici) non maxime ad risum compositi,

Quint. 6, 3, 18:

natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,

Tac. H. 2, 5.—

Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:

ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,

Plin. Ep. 2, 17, 2:

lenis et nitidi et compositi generis amatores,

Quint. 10, 1, 44:

actio,

id. 11, 3, 110:

aetas,

mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:

supercilium (opp. erectum),

id. 11, 3, 74:

repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,

Flor. 3, 23, 3.—

Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):

verba,

Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:

voces,

id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,

Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:

tum ex composito orta vis,

Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—

De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,

More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;

not in Quint.): ambulare,

Col. 6, 2, 5:

indutus,

Gell. 1, 5, 2:

composite et apte dicere,

Cic. Or. 71, 236:

composite, ornate, copiose eloqui,

id. De Or. 1, 11, 48:

composite atque magnifice casum reipublicae miserati,

Sall. C. 51, 9:

bene et composite disseruit,

id. Ib. 52.— Comp.:

compositius cuncta quam festinantius agerent,

Tac. A. 15, 3.

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).

In gen., of different objects.

To bring into union, gather, collect, put together.

Of things in gen.:

aridum lignum,

Hor. C. 3, 17, 14:

composita fronde,

Prop. 1, 20, 22:

uvas in tecto in cratibus,

Cato, R. R. 112, 2:

in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,

Cic. Deiot. 6, 17:

(amomum) manipulatim leniter componitur,

Plin. 12, 13, 28, § 48:

amphoras in culleum,

Cato, R. R. 113, 2:

ligna in caminum,

id. ib. 37, 5.—

To bring into contact, fit together, join:

quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?

Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:

tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,

id. ib. p. 260, 30:

conponens manibusque manus atque ori bus ora,

Verg. A. 8, 486:

Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,

Prop. 2, 2, 12; cf.

caput,

Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:

ossa,

Cels. 8, 10, 2:

jugulum,

id. 8, 8, 8 et saep.—

Esp., to pack up for a journey, etc.:

omnia composta sunt quae donavi,

Plaut. Mil. 4, 7, 21:

i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,

Ter. Hec. 4, 3, 5:

dum tota domus raeda componitur una,

Juv. 3, 10.—

Of persons:

is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,

Verg. A. 8, 322:

et tabula una duos poterit componere amantes,

Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—

To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:

Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,

Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:

staturam habere Threcis cum Threce conpositi,

Sen. Q. N. 4, praef. 8;

and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,

Quint. 2, 17, 34:

cuive virum mallem memet componere,

Sil. 10, 70:

componimur Vecordi Decio,

id. 11, 212:

hunc fatis,

id. 1, 39:

cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,

Luc. 3, 196;

and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,

Hor. S. 1, 1, 103:

ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,

Sen. Prov. 1, 2, 9:

non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,

Quint. 2, 17, 33;

and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,

confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—

To oppose by way of comparison, to compare, contrast.

With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):

nec divis homines componier aequom'st,

Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):

si parva licet conponere magnis,

Verg. G. 4, 176:

parvis conponere magna solebam,

id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:

audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?

id. ib. 15, 530:

divinis humana,

Aus. Ecl. 1, 10.—

With acc. and cum:

ubi Metelli dicta cum factis conposuit,

Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.

In partic.

Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.

To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.

With ex:

exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,

Sall. J. 18, 3:

genus humanum ex corpore et anima conpositum,

id. ib. 2, 1:

liber ex alienis orationibus compositus,

Cic. Div. in Caecil. 14, 47:

antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,

Quint. 1, 10, 6:

ex quo (umore) componi debet (medicamentum),

Cels. 6, 7, 1 fin. —

With abl.:

mensam gramine,

Sil. 15, 51.—

With acc. alone:

medicamentum,

Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—

Esp., of buildings, etc., to construct, build:

qui cuncta conposuit,

i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:

urbem,

Verg. A. 3, 387:

illa (templa) deis,

Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:

aggere conposito tumuli,

Verg. A. 7, 6:

deletas Thebas,

Prop. 2, 6, 5.—

Of words, to compound:

vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),

Quint. 1, 5, 3.—

Of writings, speeches, etc.

To compose, write, construct (very freq.):

leges,

Lucr. 4, 966:

compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,

Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:

quartum librum,

id. de Or. 2, 55, 224:

libros,

id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:

libellos,

Quint. 12, 8, 5:

actiones,

Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:

argumentum,

Cic. Att. 15, 4, 3:

edictum eis verbis,

id. Verr. 2, 1, 45, § 116:

edictum eorum arbitratu,

id. ib. 2, 1, 46, §

119: artes,

books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:

artificium,

id. de Or. 2, 19, 83:

commentarium consulatus mei,

id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:

quarum (litterarum) exemplum,

Cic. Agr. 2, 20, 53:

quandam disciplinae formulam,

id. Ac. 1, 4, 17:

stipulationum et judiciorum formulas,

id. Leg. 1, 4, 14:

interdictum,

id. Caecin. 21, 59:

poema,

id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:

senatus consultum,

Cic. Fam. 10, 22, 2:

testimonium,

id. Att. 15, 15, 1:

verba ad religionem deorum immortalium,

id. Dom. 47, 124:

de judicialibus causis aliqua,

Quint. 3, 6, 104:

aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,

Tac. A. 16, 14:

Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,

Cic. Mur. 12, 26:

carmina,

Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:

epistulas,

id. ib. 2, 70:

litteras nomine Marcelli,

Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:

orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,

Liv. 1, 35, 2:

blanditias tremula voce,

Tib. 1, 2, 91:

meditata manu verba trementi,

Ov. M. 9, 521:

versus,

Hor. S. 1, 4, 8:

mollem versum,

Prop. 1, 7, 19:

cantus,

Tib. 1, 2, 53:

in morem annalium,

Tac. Or. 22:

orationes adversus aliquem,

id. ib. 37:

litteras ad aliquem,

id. A. 15, 8; 14, 22:

probra in Gaium,

id. ib. 6, 9;

14, 50: multa et atrocia in Macronem,

id. ib. 6, 44 (38) et saep.—

Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:

tuas laudes,

Tib. 4, 1, 35:

res gestas,

Hor. Ep. 2, 1, 251:

tempora Iliaca,

Vell. 1, 3, 2:

bellum Troicum,

id. 1, 5, 3:

Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,

Tac. Or. 14:

veteres populi Romani res,

id. A. 4, 32:

Neronis res,

id. ib. 1, 1; 11, 11.—

From the notion of closing.

To put away, put aside, put in place:

armamentis conplicandis, conponendis studuimus,

i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:

(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,

Liv. 26, 39, 8:

vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,

id. 36, 44, 2:

arma,

Hor. C. 4, 14, 52:

tristes istos conpone libellos,

put aside, Prop. 1, 9, 13.—

To store up, put away, collect:

nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,

Verg. A. 8, 317:

ego conposito securus acervo Despiciam dites,

Tib. 1, 1, 77;

so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,

Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:

pernas,

Cato, R. R. 162, 12:

tergora (suis),

Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:

caepam in fidelia,

id. 12, 10, 2:

herbas,

id. 12, 13, 2:

poma,

id. 12, 47, 5:

olivas,

Pall. Nov. 22, 5:

herbam olla nova,

Scrib. Comp. 60:

faenum,

Dig. 19, 2, 11, § 4:

fructus in urceis, capsellis,

ib. 33, 7, 12, §1.—

Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:

tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,

Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):

cinerem,

Ov. F. 3, 547:

cinerem ossaque,

Val. Fl. 7, 203:

sic ego conponi versus in ossa velim,

Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:

quem... prope cognatos conpositum cineres,

Cat. 68, 98:

omnes composui (meos),

Hor. S. 1, 9, 28:

compositi busta avi,

Ov. F. 5, 426:

Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,

Tac. H. 1, 47:

componi tumulo eodem,

Ov. M. 4, 157:

toro Mortua componar,

id. ib. 9, 504:

alto Conpositus lecto,

Pers. 3, 104:

aliquem terra,

Sil. 9, 95.—

To lay at rest, compose, quiet.

Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:

cum mare compositum est,

Ov. A. A. 3, 259:

aquas,

id. H. 13, 136:

fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,

Luc. 5, 702.—

Of persons:

nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,

Quint. 11, 2, 5:

ubi jam thalamis se conposuere,

Verg. G. 4, 189:

defessa membra,

id. ib. 4, 438:

si bene conpositus somno vinoque jacebit,

Ov. Am. 1, 4, 53.—

To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.

With personal object:

aversos amicos,

Hor. S. 1, 5, 29:

ceteros clementia,

Tac. A. 12, 55:

comitia praetorum,

id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:

juvenes concitatos,

Quint. 1, 10, 32; cf.:

barbarum animos,

Tac. A. 14, 39:

gentem,

Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:

prima (pars philosophiae) conponit animum,

Sen. Ep. 89, 9:

argumentum conpositae mentis,

id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:

mentem somno,

id. 3, 162:

religio saevas componit mentis,

id. 13, 317.—